Baron Dominique Lambert is doctor in de natuurwetenschappen en doctor in de wijsbegeerte (UCLouvain), lid van de Koninklijke Academie van België (klasse van de wetenschappen), hij is gewoon hoogleraar aan de Universiteit van Namen (in de faculteiten Wetenschappen, Wijsbegeerte en Letteren en Rechten). In de geschiedenis van de wetenschap is hij internationaal bekend omdat hij de eerste gedetailleerde biografie heeft geschreven van Mgr. Georges Lemaître, de vader van de oerknaltheorie. Hij is ook bekend om zijn werk (vertaald in verschillende talen) over de relatie tussen wetenschap en theologie en over de ethiek van robotica, op het gebied van defensie, een onderzoeksgebied dat hem als expert bij de VN in Genève deed tussenkomen.

Philippe de Potesta : Hartelijk dank professor dat u de lezers van onze nieuwsbrief hebt willen ontmoeten ! Ik gebruik opzettelijk het woord "ontmoeten" omdat die naadloos leidt tot mijn eerste vraag. Ik heb inderdaad de indruk dat een groot deel van uw leven wordt bepaald door ontmoetingen. Die met Jean Ladrière en Georges Lemaître die voor u zeer opvallend waren, die met uw filosofische en wetenschappelijke collega’s, maar ook die met het publiek dat in groten getale uw briljante conferenties komt volgen en ten slotte, op bijna permanente basis, de ontmoeting met jongeren via uw studenten ?

Domique Lambert : ja, mijn carrière werd bepaald door ontmoetingen. In navolging van mijn professoren aan de Faculteit Wetenschappen heeft Jean Ladrière mijn universitaire carrière diepgaand getekend, niet alleen door zijn immense filosofische en wetenschappelijke cultuur, maar ook door zijn diepe menselijkheid. De ontmoeting met auteurs, aan wie mijn grootvader van vaderskant mij tijdens mijn adolescentie had voorgesteld, speelde een belangrijke rol in mijn intellectuele reis. Mgr. Georges Lemaître eerst. Ik had het geluk dat ik tijdens mijn opleiding in de theoretische natuurkunde professoren had die oud-studenten of naaste medewerkers van de illustere kosmoloog waren geweest. Het maakte grote indruk op mij ! De ontdekking van archieven over zijn spirituele reis bracht mij er natuurlijk toe om zijn biografie te schrijven. Pater Teilhard de Chardin is de andere grote auteur die voor mij een onderwerp van studie is geworden, gestimuleerd door mooie ontmoetingen met leden van de familie Teilhard en door het werk van mijn jezuïetencollega’s uit België, Frankrijk of de Gregoriaanse universiteit van Rome, die me ook de werken van Maurice Blondel en Henry de Lubac hebben laten ontdekken. Ik mag de stimulerende ontmoetingen met de familie van kanunnik Henry de Dorlodot, deze grote geoloog en vriend van Teilhard, niet vergeten ! Ik heb veel te danken aan deze ontmoetingen en ik ben al deze mensen oneindig dankbaar. Ook hier wil ik het belang benadrukken van discussies met mijn studenten, die mijn onderzoek naar deze grote auteurs, waarvan de rode draad in feite een poging is om de articulatie tussen rede en geloof te begrijpen, echt hebben gestimuleerd.

PP : Ik heb regelmatig het genoegen en een grote belangstelling gehad om conferenties of colloquiumdagen aan de Universiteit van Namen te volgen. Dit is een initiatief tot het openstaan naar de buitenwereld toe, dat voor iedereen toegankelijk is na registratie. Dit gaat om de leerstoel Onze-Lieve-Vrouw van de Vrede. Kunt u daar iets meer over vertellen, alstublieft ?

DL : De leerstoel Onze-Lieve-Vrouw van de Vrede is een onderzoekscentrum verbonden aan ons Instituut voor Onderzoek in de Wijsbegeerte van de Universiteit van Namen genaamd ESPHIN. Ik heb deze leerstoel een paar jaar geleden opgericht, waardoor het de vroegere naam van onze universiteit heeft gekregen. Ik wilde continuïteit betekenen met de grote traditie van jezuïetenstudies, waarbij de meest brandende vragen van hedendaagse wetenschappen, culturen en samenlevingen werden samengebracht met fundamentele filosofische en theologische vragen. Het is een geest van open dialoog en kennisdeling die de leerstoel van Onze-Lieve-Vrouw van de Vrede bezielt. Tegenwoordig, in een samenleving die globaliseert op hetzelfde moment dat het kennis fragmenteert, is het belangrijk om diepe interdisciplinaire ontmoetingen te waarderen die de grenzen tussen domeinen doorbreken en de verbanden manifesteren tussen wat de ouderen de "transcendentale waarden" noemden : het Ware, het Goede en het Schone.

PP : U bent ook een onderzoeker en een aandachtig waarnemer van twee hete hangijzers ; robots en kunstmatige intelligentie. Ik zou het erg waarderen mocht u dit verder ontwikkelen op basis van deze prachtige zin van Jean d’Ormesson in een eindeloos hosanna : "Onderworpen aan alle wetten van de natuurkunde, scheikunde en wiskunde, zuivere vrucht van de hersenen en van een materie die plotseling in geest veranderde, mysterie zo ondoorgrondelijk als tijd, lijkt de geschiedenis, het leven of het universum zelf, de gedachte van deze menselijke schepselen die vreemd corresponderen met elkaar en met de wereld om hen heen, de driedelige romancyclus te voltooien die begint met de oerknal, verder gaat met het leven en in het derde en laatste deel in schoonheid eindigt met de triomf van de mens en zijn genie".

DL : Wat u citeert roept voor mij zowel de diepe worteling van de mens in de evolutionaire geschiedenis van de kosmos en het leven op, maar ook de specificiteit ervan. In de "noosfeer", die van de geest, waarvan de geschiedenis het onderwerp uitmaakt van dit "derde deel" waarover d’Ormesson spreekt, gaat de evolutie op een unieke manier door, op het niveau van cultuur, wetenschap, recht, instellingen, waar nauwe banden zijn geweven tussen mensen en naties. En het is aan ons om deze geschiedenis te schrijven, om ervoor te zorgen dat onze acties bijdragen aan het versterken van deze banden, in een geest van rechtvaardigheid en broederschap en dat ze ook bijdragen aan de opbouw en het respect voor ons "gemeenschappelijk huis" en aan het verdiepen van de noodzaak en de zin ervan, “above and beyond”.

PP : En tot slot, geachte professor, naarmate de examenperiode en toekomstige inschrijvingen aan de universiteit naderen, welk advies zou u aan studenten geven om uw onderwijs beter te integreren in hun toekomstige project ?

DL : Het eerste advies dat ik zou geven is dat ze eerst hun studie kiezen op basis van wat zij leuk vinden, wat hen interesseert en het meest motiveert. Het tweede is dat ze nooit uit het oog verliezen dat, terwijl ze tegelijkertijd de meest geavanceerde technieken van hun disciplines leren beheersen, het essentieel is om een rigoureuze reflectie te houden gericht op de fundamentele waarden die de waardigheid van de menselijke persoon vormen. Intelligentie en hart moeten hand in hand gaan, evenals techniek en ethiek, rede en overtuigingen... Dit is wat de grote en oude universitaire traditie speciaal maakt.

PP : Rest mij u hartelijk te bedanken voor het feit dat u uw kostbare tijd aan ons hebt gewijd door ons uw briljante en opwindende reflecties te geven ! Dank u wel, geachte professor.